20 กันยายน 2567
ไฟยมดับเย็นบง-กชงอก ผานา?: สงครามเย็น เย็นจริงหรือ? ...[ The Cold War: The War that (Never) Ended?]
For the English version, please scroll down.
ภาควิชาประวัติศาสตร์ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาฯ จัดการบรรยายสาธารณะ ประเด็นสงครามเย็น เชิญผู้เชี่ยวชาญในสาขาดังกล่าวมาบรรยายทุกๆ วันจันทร์บ่าย ระหว่างวันจันทร์ที่ 9 กันยายนถึงวันจันทร์ที่ 7 ตุลาคม 2567 ภายใต้ชื่อหัวข้อไพเราะที่ยกมาจากบางตอนของโคลงโลกนิติ ความว่า “ไฟยมดับเย็นบง-กชงอก ผานา?: หลากมิติสังคมการเมืองไทยในห้วงสงครามเย็น” เปรียบสงครามเป็นดั่งไฟ ส่วนคำว่าเย็นนั้นก็หมายถึงสงครามเย็น ตั้งคำถามถึงลักษณะของสงครามเย็น ที่ว่าเย็นนั้น เย็นจริงหรือไม่ และเป็นสงครามที่ดับสิ้นไปแล้วจริงหรือไร
สำหรับรอบบรรยายแรกวันที่ 9 กันยายน 2567 อาจารย์ ดร. ณัฐนพ พลาหาญ สาขาวิชาภาษารัสเซีย คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รับหน้าที่เป็นผู้บรรยายในหัวข้อ “อีกด้านหนึ่งของสงครามเย็น: การเมืองของสื่อโซเวียตในประเทศไทย” ถ่ายทอดเนื้อหาประวัติศาสตร์เข้มข้นที่สกัดจากวิทยานิพนธ์ปริญญาเอก เรื่อง ‘Propaganda of the Soviet media in The Kingdom of Thailand during the Cold War’. จากมหาวิทยาลัย St Petersburg University ประเทศรัสเซีย
อาจารย์ณัฐนพพาผู้ฟังร่วมสำรวจการดำเนินกิจกรรมโฆษณาชวนเชื่อของสหภาพโซเวียต โดยเริ่มตั้งแต่กล่าวถึงแนวคิดเรื่องโฆษณาชวนเชื่อซึ่งเริ่มใช้มากขึ้นตั้งแต่สงครามโลกครั้งที่ 1 เป็นต้นมา สำหรับในรัสเซีย คำว่า Propaganda หรือการโฆษณาชวนเชื่อนั้น อ้างอิงตามทฤษฎีของเลนิน ซึ่งเชื่อว่าสื่อมีหน้าที่ 1) ผู้โฆษณาชวนเชื่อมวลชน 2) ผู้ปลุกปั่นมวลชน และ 3) ผู้จัดตั้งมวลชน จึงถือได้ว่าการดำเนินงานของสื่อเป็นส่วนหนึ่งของกิจกรรมทางการเมืองที่สำคัญในยุคสงครามเย็น เช่น การทำหน้าที่ของสำนักข่าว TASS (Telegraph Agency of the Soviet Union) ที่เป็นเสมือนหน่วยข่าวกลางจากรัฐบาล ป้อนข่าวให้สื่อในประเทศและนอกประเทศจนถึงปัจจุบัน
USSR in Construction เป็นอีกหนึ่งสื่อสำคัญที่โซเวียตใช้ดำเนินกิจกรรมโฆษณาชวนเชื่อตั้งแต่ปี 1930 วารสารฉบับนี้เน้นแสดงความยิ่งใหญ่เกรียงไกรของสหภาพโซเวียตในฐานะมหาอำนาจทางอุตสาหกรรม มีการจัดวางรูปเล่ม ภาพปก ภาพประกอบอย่างสวยงามประหนึ่งงานศิลปะ ตีพิมพ์หลายภาษานอกจากภาษารัสเซีย เช่น ภาษาฝรั่งเศส อังกฤษ เยอรมัน และสเปน ในเวลาต่อมานิตยสาร Soviet Union ก็เข้ามาแทนที่ USSR in Construction ทำหน้าที่โฆษณาชวนเชื่อความยิ่งใหญ่ของสหภาพโซเวียตในหลายประเทศ ในประเทศไทยเองก็มีการตีพิมพ์นิตยสารนี้ฉบับภาษาไทยชื่อว่า “นิตยสารสภาพโซเวียต” โดยแปลเนื้อหาในเล่มมาจาก Soviet Union ต้นฉบับ เริ่มเผยแพร่ในไทยครั้งแรกเมื่อปี 1948 ปีเดียวกับการมีสถานทูตสหภาพโซเวียตประจำประเทศไทย
องค์กรสื่อโซเวียตในประเทศไทยขยายการดำเนินการต่อเนื่อง มีการจ้างคนรัสเซียที่รู้ภาษาไทยเป็นบรรณาธิการ และมีทั้งจ้างกองบรรณาธิการที่เป็นคนไทย รูปเล่มที่จัดทำมีแนวทางชัดเจน เช่น ภาพปกมักเป็นภาพคนโดยเฉพาะภาพผู้หญิงชาติพันธุ์ เพื่อเป็นการแนะนำชาวโซเวียตให้โลกภายนอกได้รู้จัก เนื้อหาในเล่มเน้นการสร้างภาพลักษณ์ที่ดีของประเทศมากกว่าจะสื่อสารตรงๆ ว่าต้องการขยายแนวร่วมอุดมการณ์ทางการเมือง แม้ว่าแท้จริงแล้วทั้งภาพปกและเนื้อหาภายในก็เป็นการชวนเชื่อที่ส่งผลต่อความคิดและอุดมการณ์ของผู้อ่านอยู่แล้ว ต่อมาในปี 1966 ยังมีการจัดตั้ง วิทยุมอสควาภาคภาษาไทยอีกด้วย
อาจารย์ณัฐนพทิ้งท้ายไว้ว่าสื่อโซเวียตในไทยพยายามทำหน้าที่ตามแนวทางของเลนิน แม้อาจไม่ประสบความสำเร็จมากนัก และต้องปิดตัวลงในปี 1990 ตามการล่มสลายของสหภาพโซเวียต หากก็สร้างแรงกระเพื่อมทางความเชื่อและสร้างคนที่รักโซเวียตขึ้นมาได้จำนวนหนึ่ง เห็นได้จากจำนวนผู้ที่บอกรับเป็นสมาชิกนิตยสารสหภาพโซเวียตในไทยที่มีมากกว่าพันคนซึ่งมีทั้งนักวิชาการและพระสงฆ์ และมรดกสำคัญอีกอย่างที่สื่อโซเวียตในไทยทิ้งไว้ คือ วาทกรรม “มิตรแท้” ไว้เป็นเครื่องเตือนใจคนไทยว่ามีรัสเซียเคียงข้างในยามยากเสมอ โดยวาทกรรมดังกล่าวยังคงถูกอ้างอิงแม้จนปัจจุบันไม่ว่าจากฝั่งไทยหรือรัสเซีย
--------------------------------
The Cold War: The War that (Never) Ended?
In addressing this question, Dr. Nattanop Palahan from the Department of Western Languages, Faculty of Arts, Chulalongkorn University, invited participants to explore the topic with him during the seminar series Cold War. The first talk in September 9th, 2024, focused on the topic, "Propaganda of the Soviet Media in the Kingdom of Thailand during the Cold War." His presentation drew partly from his PhD thesis, which he presented at St. Petersburg University a few years ago.
He began the talk by discussing the concept of propaganda, which emerged during World War I. In the Soviet Union, propaganda followed the theory of Vladimir Lenin. Lenin's theory identified three roles of media: propaganda, agitation to large masses, and organizing masses. Media was seen as a key tool for political activities. Dr. Nattanop also mentioned TASS, the Russian news agency, and its ongoing role in disseminating news both within the country and internationally.
Dr. Nattanop presented further examples of Soviet propaganda, such as the USSR in Construction magazine, published between 1930 and 1941. This magazine aimed to showcase the Soviet Union's power, particularly in industrialization. It was succeeded by the Soviet Union magazine, which was published not only in Russia but also in countries like France and Italy.
In Thailand, the Soviet Union magazine was first published in Thai in 1948, coinciding with the opening of the Soviet Embassy in Bangkok. The magazine often featured Russian people, especially women from ethnic groups, wearing traditional costumes to highlight their cultures to the world. The Soviet media in Thailand expanded to other platforms, such as a Soviet radio station, which began broadcasting in Thai in 1966.
The Soviet media in Thailand ceased operations in 1990 with the dissolution of the Soviet Union. However, during its run, the magazine attracted over 1,000 Thai subscribers, clearly capturing the attention of Thai audiences. In addition, one significant discourse that emerged between the Thai and Russian people is the idea of "True Friends" — the belief that Thailand will always have Russia by her side in any situation, a sentiment that persists to this day.
Check the schedule of the seminar series Cold War on the Facebook page of the Department of History: https://www.facebook.com/HistoryChula
views 960
